YARALANMALAR
Travma sonucu deri ve deri altı dokuların devamlılığının bozulmasına yara denir. Yara bulunduğu yere, derinliğine büyüklüğüne ve doku ile organların fonksiyonlarında yaptığı değişikliğe göre önem kazanır.
KAPALI YARALAR : Deriye gelen darbeler sonucu kapalı doku zedelenmeleri olabilir. Bu durumda ağrı ve şişlik meydana gelir. Bazen morarma (ekimoz, çürük ) yada şişlik içerisinde kan birikmesi olabilir. Buna tıp dilinde hematom denir.
İLK YARDIM: Şiş olan bölgeye basınç ve soğuk uygulaması yaralı bölgenin yükseltilmesi gerekir. Basınç uygulamasında elastik bandajlardan yararlanılabilir.
AÇIK YARALAR: Bazen deride kesik ve darbelere bağlı olarak açık yaralar meydana gelir. Bu yaraların nedeni soyulmalar, ezilmeler, kesik ve delinme olabilir.
İLK YARDIM : Açık yaralar için yapılacak müdahale kanamanın kontrol edilmesi , daha fazla kirlenme olasılığının önlenmesi , yaralanan doku bölgesinin daha fazla zedelenmesinin engelenmesi, kopan parçaların korunması olarak özetlenebilir.
Açık yarada kanama varsa kanama kontrol edilmelidir. Eğer yara kirlenmişse bol su ve sabunla yıkanır. Yara bölgesinin içerisine dezanfektan solüsyonlar dökülmemelidir. Yaranın üzerindeki elbiseler fazla kirlenmeyi önlemek için kesilebilir. Sargı için mutlaka mikropsuz araç gereç kullanılmalıdır.
Eğer bir kol yada bacak bölgesinde kanamalı yara varsa bu yaranın bandaj konulduktan sonra tespit edilmesi gerekir. Bu yaralanan doku bölümünün daha fazla oranda zedelenmesini engelleyecektir.
Yaranın içerisinde kırık kemik parçaları varsa bu kemik parçaları atılmaz. Eğer yarada cam parçaları, batıcı maddeler varsa bunların üzerine baskı uygulanmaz. Simit sargı konularak sağlık kuruluşuna iletilir.
Açık yaralarda kanamanın kontrol edilmesinden sonra daha fazla kirlenmeyi engelleyici önlemler alınmalıdır. Yara üzerine örtülen materyal daima dezenfekte edilmiş olmalıdır.
Yaranın temiz tutulması ve yara bakımı yapan kişinin ellerinin temizliğine dikkat etmesi gerekir. Yara bakımı için en etkin temizleyiciler su ve sabundur.yara içerisine yara tozu ve tendürdüyot. Ve benzeri maddeler dökülmez. Yara içerisine konulacak her türlü madde aranın iyileştirilmesini geciktirecek ve yarada olumsuz tepkilere yol açabilecektir.
Bazı kaynaklarda yara bakımı ile ilgili bir takım antiseptik çözeltiler önerilmektedir. Bunlar ancak özel durumlarda ve hekim önerisiyle kullanılabilecek malzemelerdir.
Yaralanmalarda en tehlikeli etken tetanos mikrobudur. Tetanos mikrobu yara bölgesinden vücuda girerek enfeksiyon oluşturur.tetenoza karşı en etkin koruma tetenoz aşısı yapılmasıdır.
KAFATASI YARALANMALARI
Kafatası yaralanmaları çok sık görülebilir.özellikle yaşlılar hastalar ve uyuşturucu kullananlar sara hastalarında görülür. Trafik kazalarında, spor karşılaşmalarında bu yaralanmalar çok sık görülür.kafatasının çok miktarda kan damarıyla donatılması derisinin gergin olması kanamayı artırır.derinin yaralanması halinde açılma görülür yada açılır. Bu yaralar olduğundan daha ürkütücüdür.ama kafatası kırığının olasılığı önemlidir.
Belirtileri::
Ağrı, sızı şişme kafatasının kanaması,yüzeysel deri kalkması,
Tedavisi:
1-Kafaya direk baskı uygulayıp kanamayı kontrol ediniz.yarayı steril bir bezle tampon koyup yaranın etrafını üçgen sargı ile sıkıca bantlayınız.
2-Kazazede bayılmamışsa başı ve omuzları biraz yukarıda olacak şekilde yatırınız.
3-Kazazedenin nefesini kontrol ediniz,nabzını sayınız,yanıt verme durumunu değerlendiriniz. Bu işi her 10 dakikada bir tekrarlayınız.
4-Kazazede bayılmışsa nefes yolunu açık tutun. Gerekli ise ABC yöntemini uygulayın.iyileşme konumuna alınız.
5-Yaralı yerin yukarı da olması şarttır.
6-Tedavi konumunda hastanın sevkini sağlayınız.
KULAK KANAMASI
İç kulaktan kanaldan gelen kan daima dış kulak kanamalarından farklı özellikler taşır. Kulak zarının zedelenmesi veya kafatasının incinmesi halinde kanamalar görülebilir. Kulağa delici bir madde iğne kibrit çöpü sokulması su kayağı yaparken kayıp düşme suya dalmalarda,şiddetli patlamalarda kulak zarının yırtılması hep olasıdır. Kafatası yırtılması ciddi sorun yaratabilir.kafatasından kan gelmesiyle kuşku uyandırabilir. Kulaktan beyaz bir akıntı ...
Belirtiler:
Kulak zarından olması halinde
1- İç kulakta ağrı sızı
2- Sağırlık vardır.
3- Kulaktan kan gelir.
4- Kafatası kırıklarının olasılıklarına,veya öteki kafa zedelenmelerine göre tanı yapılır.
5- Kazazedenin ağır baş ağrıları görülür.
6- Az miktarda sulu beyin omurilik akıntısı kulaktan gele bilir.
7- Bayılma olasıdır.
TEDAVİSİ
1-Hasta bir yere yaslanmış olarak istirahat ettirilir yarı oturmuş durumdadır.başı zedelenen yere hafif eğik tutulur ki kan ve akıntı gidebilsin.
2- Kulağa steril bir sargı veya temiz bir bez konulur gevşek bir bandaj yapılır. Yapışkan bir sargı uygulanır.hastaneye sevk edilmelidir.
Not:Akıntıyı durdurmak için kulağın tıkanması orta kulakta baskı hazırlar tehlikelidir.
3- Solunum temposunu kontrol edip nabzı saymalı verilen yanıtları izlemeli, bunu her 10 dakika arayla yapmalıdır.
4- Şoku önlemek için gerekli işlemler yapılmalıdır.
5- Kazazede bayılmışsa solunum ve nefes yolları açık tutulmalı soluması kontrol edilmeli ABC yöntemine göre yapay solunum yapılmalıdır. Kurtarma çarelerine baş vurulup iyileşme konumuna alınmalıdır. Başını yaralı yere hafif eğik tutup akıntı gelmesi temin edilmelidir.
6- Derhal hastaneye sevkine tedbir almalı yatar vaziyette tedavi konumunda.?******
BURUN KANAMALARI
Burun deliklerindeki kan damarlarını sümkürme veya hapşırma nedeniyle çatlamasıyla sık görüle bilir bir durumdur. Buruna bir şeyler sokulması dürtülmesine neden olabilir. Ama burundan sulu beyaz bir akıntının da gelmesi bir kırık veya çatlağa işaret olabilir. Burundan gelen kan bazen çok miktarda kan kaybını hazırlarken hastanın kan yutmasına da neden olabilir. Böylece kusma ve solunum güçlüğü doğabilir.
BELİRTİLER
Burundan bir miktar kan gelmesi, kafa kemiğinde kırık olunca kanla karışmış sulu beyaz bir akıntı gelebilir.
Amaç :kan yutmayı bertaraf edip normal solunumu temin etmek kanamayı kontrol altına almak.
Tedavisi
1. Kazazedeyi oturtunuz. Başını öne eğiniz. Boyun ve boğazındaki giysi ve takılarını alınız.
2. Hastanın ağzından nefes almasını söyleyiniz.
3. Hastanın eliyle burnunu tutarak,baskı yapmasını sağlayınız.
4. Konuşma,öksürme,yutkunma,burun çekme gibi durumların yapılmaması.
5. Bir bezle tampon yaparak akıntıyı toplayınız
6. Baskının süresini 10 dakika yapınız
7. Kanama devam ediyorsa tekrar baskıya devam ediniz
8. Dört saat süreyle hastaya sümkürmemesi ve hareket etmemesini söyleyiniz
9. Bölgedeki pırtılaşmayı kesinlikle almayın
10. 30 dakika içinde kanama kesilmemişse en yakın sağlık kuruluşuna gönderin
11. pıhtıyı almayın,çünkü kanama devam edebilir
GÖĞÜS DELİNMESİYLE OLUŞAN YARALANMALAR
Göğsün önündeki yaralanmalarda ciğerlerin bulunduğu yere hava girmesini hazırlar ve solunuma engel olmaya başlar.yaralanan bölgede ciğer delinmiş olsa bile buradaki ciğer felç olur, çalışamaz.
Hava göğüs boşluğunda ciğerlerin normal hareketine mani olurken kalp temposunda bozar.oksijen yetersizliği görülür ve sonunda boğulma olayı baş gösterir.
BELİRTİLERİ:
1. Ağır korku ve tedirginlik .
2. Solunum güçlükleri.
3. Dudaklarda ve deride morarma.
4. Al kırmızı kan tükürülmesi.
5. Dışa solunum sırasında yara üzerinde hava kabarcıkları görülür.
İlk yardım:
1. Yara yerini eliniz veya hastanın eliyle kapatınız.
2. Hastayı oturtunuz,başına ve omuzuna destek veriniz.
3. Vücudu yaralanan yere doğru döndürünüz.sağlam ciğerin rahat kalmasını sağlayın.
4. Yara üzerine steril bir bez koyarak kapatınız.
5. Yara üzerine plastik bir kaplama koyarak kenarları iyice yapıştırınız.
6. Şok etkisini azaltınız.
7. Solunum ve nabzı kontrol ediniz,yanıtları değerlendiriniz ve her on dakikada bir tekrarlayınız.
8. Kazazede baygınsa solunum yolunu açınız.ABC yöntemiyle canlanmasını sağlayınız ve hastayı iyileşme pozisyonunda tutunuz.
9. Hastanın sağlam tarafının rahat ve yukarda kalmasını sağlayın.
GÖBEK VE KARINDAKİ YARALANMALAR
Göbek çeşitli şekillerde zarar görebilir.göbek duvarının yaralanmasıyla tehlikeli dış kanamalar iç organların zedelenmesi ve iç kanama meydana gelir.
İlk yardım:
1. Hastayı sırt üstü yatırın dizlerini kaldırın yaranın açılmasını engelleyin dizlerin altına bir destek sağlayın.
2. Yara üzerine steril bir bez koyunuz.tamponla güçlendirip sargıya alınız.
3. Şoka karşı tedbir alınız.
4. Solunum ve nabzı kontrol ediniz. 10 dakikada bir işlemi tekrarlayınız.
5. Hasta öksürüp kusarsa elinizle karın kısmına bastırın bağırsakların dışarı gelmesine engel olun.
NOT:Yaradan sarkan cismi çıkarmaya çalışmayın elle tutmayın çıkan kısmı bir sargı beziyle sarıp bağlayın.
6. Kazazede bayılmışsa nefes yolunu açık tutun,ABC yöntemine göre canlanmasını sağlayın iyileşme konumuna alırken de karnına destek olun.
GÖZ YARALANMALARI
Göz kazaları genellikle ciddiyet arz eder. Basit bir çizilmeden bile gözün iç yüzeyinde (kornea) yaraya zemini hazırlayabilir. Veya mikrop kapabilir. Körlüğe kadar götüren tehlikeler hazırlayabilir.
Kesikler, çizikler karşısında gelen baskı ve patlamalar kırılan gözlük camları, yada keskin metal parçaları, kırıkları, cam tozları ve benzerleri ciddi sorunlar yaratabilir.
Tedavi:
1.Gözün hareket ettirilmemesi gerekir. Kazazedeyi sırtüstü yatırın başına bir yastık koyun, kımıldamadan durmasını sağlayın.yada dizlerinizin arasına alıp elinizle kulaklarından tutup sabitleyiniz.
2.Kazazedeyi incinen gözünü kapamasını, üzerine bir tampon veya steril temiz bir bez koymasını sağlayınız. Üzerine bir bant veya yapıştırıcı flaster tutturunuz.
3.Hastayı sağlam gözünü de kımıldatmamasını aksi halde hasta olanında (gözün )hareket edebileceğini tembihleyiniz. Gerekirse her iki gözünde bandajlanmasını düşünebilirsiniz.
4.Tedavi konumunda naklini sağlayınız.
NOT: Batık maddeyi yerinden oynatmayınız. |
